ایران شرقی/

مرد جوان تاجیک با وجود اینکه مادرش به وی اطمینان می‌دهد که ظاهرش خوب است، حاضر نیست از خانه بیرون برود. تا یک روز قبل، وی مانند بقیه دوستانش که به مسجد می‌آمدند ریش مشکی مجعدی داشت. اما پلیس، این مرد جوان و دوستانش را که آنان نیز ریش داشتند، کشان کشان به سلمانی برد و ریش همه آن‌ها تراشیده شد. چندنفر از تماشاگران به آن‌ها خندیدند اما بسیاری، دور از نگاه پلیس خشم خود را از این اقدامات ابراز نمودند.

چنین صحنه‌هایی در تاجیکستان، سرزمینی محصور در خشکی که با افغانستان و چین هم‌مرز است، به صورت معمول درآمده است. در سال 2015، یک مقام رسمی در یکی از چهار منطقه کشور از تراشیده شدن اجباری ریش 13000 مرد در این کشور خبر داد. از این رو، افراد کلاهبردار شروع به فروش گواهینامه‌هایی با عکس‌ها و مهرهای رسمی نمودند که به افراد اجازه ریش گذاشتن می‌داد. در ابتدا، حکومت تاجیکستان پلیس محلی را به خاطر مبارزه با گذاشتن ریش مورد سرزنش قرار دارد اما در حال حاضر، دولت این کشور پذیرفته است که این کار، تمرینی برای سرکوب افراط‌گرایی مذهبی است.

تراشیدن ریش افراد، تنها یکی از ابزاری است که حکومت تاجیکستان برای سرکوب اسلام استفاده می‌کند، هرچند که بیشتر جمعیت این کشور حداقل در صورت ظاهر، مسلمان هستند. اقدامات سرکوبگرانه‌ای که در سال‌های اخیر توسط دولت این کشور انجام شده عبارتند از: در سال 2015، بیش از 160 مغازه روسری فروشی بسته شد. در سال گذشته، نام‌های عربی ممنوع شد. در اوایل امسال، تولید، صادرات و واردات کتاب‌های مذهبی بدون مجوز، ممنوع اعلام شد. این در حالی است که اخذ مجوز برای ایجاد یک سازمان مذهبی، انتشار یک کتاب در مورد اسلام یا رفتن به زیارت مکه، یک روند دشوار است.

در سال 2010 تاجیکستان دارای 19 مدرسه ثبت شده و صدها مورد ثبت نشده بود. آخرین مدرسه در سال 2016 بسته شد. مجازات هر کسی که تدریس مذهبی غیررسمی انجام دهد، تا 12 سال زندان می‌تواند باشد. حتی تحصیل در مدارس دینی خارج از کشور ممنوع است. تقریبا 3000 مرد جوان که در مدارس مذهبی در افغانستان، پاکستان، مصر و سایر کشورها حضور دارند، مجبور به بازگشت شده‌اند.

در کشور تاجیکستان حدود 3700 مسجد وجود دارد. این مساجد (و حتی موضوع خطبه‌های هفتگی آن‌ها) به شدت توسط حکومت کنترل می‌شوند. استفاده از بلندگو برای پخش اذان دیگر مجاز نیست. کودکان زیر 18 سال و زنان اجازه حضور در مسجد ندارند. افراد زیر 40 سال مجاز به رفتن به حج نیستند.

 تاجیکستان بواسطه اجازه دادن به فعالیت «حزب نهضت اسلامی تاجیکستان»، یک حزب مخالف اسلامگرا (نتیجه یک معاهده صلح که در سال 1997 به جنگ داخلی پایان داد) در میان جمهوری‌های شوروی سابق آسیای مرکزی منحصر به فرد بود. اما «امامعلی رحمان»، که از سال 1992 این کشور را اداره کرده است در طرف مخالف درگیری قرار داشت و به تدریج از این معاهده پیمان شکنی نمود. وی در سال 2015، «حزب نهضت اسلامی تاجیکستان» را ممنوع  اعلام کرد و از آن زمان، مبارزات دولت وی علیه دینداران تشدید شده است.

این در حالی است که سرکوب دولت به افراطی شدن مسمانان متعصب، کمک کرده است. گزارش شده است که تا کنون بیش از 2000 تاجیک به «داعش» پیوسته‌اند. «گلمراد خلیفوف»، فرمانده سابق نیروی ویژه پلیس، برجسته‌ترین فردی از تاجیکستان است که به استخدام این گروه تروریستی درآمده است. وی در ویدئویی منتشر شده در «یوتیوب» تهدید کرد که برای ایجاد شریعت (قانون اسلامی) به تاجیکستان بازمی‌گردد. (در اوایل ماه جاری روسیه ادعا کرد که وی در یک حملۀ هوایی در سوریه کشته شده است.)

با این حال، ابزار موثرتر برای سرکوب افراط‌گرایی اسلامی ممکن است تقویت اقتصاد باشد. آمار غیررسمی نشان از بیکاری 15 درصدی در این کشور دارد. بسیاری از مردان جوان در جستجوی کار، به خارج از کشور سفر می‌کنند، جایی که بعضی از آنها گرفتار افراط‌گرایی می‌شوند. اما به نظر می‌رسد «رحمان» بیشتر در مورد ریش افراد نگران است تا شغل آن‌ها.

منبع: اکونومیست