در حالی‌که غرب همانند سابق توجه خاصی به تشکیل فضای اطلاعاتی- تحلیلی مفید برای خود در آسیای مرکزی دارد، هدف آن پرورش نسل جدید کارشناسان و تحلیل‌گرانی است که از مواضع کشورهای غربی و سازمان‌های بین‌المللی دفاع کرده و امتیازات آنها را برای مردم توضیح می‌دهند. سازمان‌هایی از قبیل IWPR (موسسه جنگ و صلح)، سازمان امنیت و همکاری اروپا، اینترنیوز و دیگر بنیادهای غربی و سازمان‌های غیر دولتی به گردآوری و هماهنگ سازی این کارشناسان و تحلیل‌گران همفکر می‌پردازند.

ایران شرقی/

«غرب» نیازمند افراد جدید در منطقه است
در اواخر ماه فوریه، موسسه جنگ و صلح و آکادمی سازمان امنیت و همکاری اروپا در بیشکک اعلام کردند که پروژه سه‌ساله "افزایش ظرفیت نسل جدید تحلیل‌گران و روزنامه‌نگاران در آسیای مرکزی" را آغاز خواهند کرد. در سه سال آتی، نمایندگی موسسه جنگ و صلح در امور آسیای مرکزی و آکادمی سازمان امنیت و همکاری اروپا ضمن اجرای یک سری برنامه‌های نظری و عملی فشرده، بر روی تشکیل نسل جدید کارشناسان و روزنامه‌نگارانی که قادر به انجام تحلیل کیفی برای سازمان‌های دولتی و عموم مردم باشند کار خواهند کرد. علاوه بر بخش نظری آموزش، بخش عملی هم وجود دارد که شرکت‌کنندگان در کشورهای اروپای شرقی و کشورهای منطقه خود برگزار خواهند کرد.

آکادمی سازمان امنیت و همکاری اروپا به طور فعال با روزنامه‌نگاران و دانشجویان روزنامه‌نگاری از 5 جمهوری منطقه همکاری کرده، اردو‌های تابستانی را برای آنها سازمان‌دهی کرده و سمینارها و کنفرانس‌های سه- چهار روزه برگزار می‌کند. مربیان حامی غرب در زمینه سواد رسانه‌ای و تحلیل‌گران و روزنامه‌نگاران مخالف روسیه به عنوان مدیر و تنظیم کننده به این سمینارها دعوت شده و نگرش به شدت منفی نسبت به روسیه را در جوانان ایجاد می‌کنند. اگر 3-2 سال پیش مشارکت نمایندگان ترکمنستان و ازبکستان در این سمینارها و کنفرانس‌ها دشوار بود، در حال حاضر، این مشارکت به صورت یک اقدام معمولی در آمده است.

اینترنیوز نتوورک (Internews Network) – سازمان روزنامه‌نگاری آمریکا که عمدتا در کشورهای "دموکراسی در حال توسعه" فعالیت کرده و به آنها در توسعه مطبوعات آزاد کمک می‌کند - نیز فعالیت زیادی در این زمینه دارد. اینترنیوز به طور دقیق به انجام اقدامات مختلف برای دانشجویان و روزنامه‌نگاران پرداخته و درست مانند دیگر سازمان‌های غربی دور جدید فعالیت خود را آغاز می‌کند. اینترنیوز در قرقیزستان مسابقه  "تلاش" که در چارچوب پروژه طولانی مدت "توسعه رسانه‌های مستقل در قرقیزستان" سازماندهی شده است را از سر می‌گیرد. این پروژه با مشارکت FHI360 سازماندهی شده و بودجه آن توسط آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا(USAID) تامین می‌شود.

این مسابقه 2-1 سال قبل از انقلاب سال 2010 برگزار و پس از گذشت 8 سال دوباره از سر گرفته شد. اعطای جوایز هم با مشارکت ده‌ها رزنامه‌نگار محلی از تمام مناطق و مربیان سواد رسانه‌ای از روسیه و اوکراین صورت خواهد گرفت. شرکت‌کنندگان روسی به طور طبیعی بیشتر به مطبوعات اپوزیسیون تعلق دارند تا لیبرال.

غرب و به ویژه آمریکا در دوران حکومت روسای جمهور اول و دوم قرقیزستان مواضع بسیار خوبی در فضای رسانه‌ای داشتند. آمریکایی‌ها موفق شدند هلدینگ‌های رسانه‌ای کوچکی متشکل از رسانه‌های محلی را ایجاد کنند که مالکان خود را در قرقیزستان داشتند، اما ایده‌های طرفدار غرب را به طور ایدئولوژیک منعکس می‌کردند. افرادی در این هلدینگ‌ها کار می‌کردند که در سازمان‌های رسانه‌ای غربی آموزش دیده‌ بودند. یعنی در واقع آمریکایی‌ها موفق شدند فضایی رسانه‌ای تشکیل دهند که به طور فعال بر روحیات جامعه تاثیر گذاشته و دیدگاه‌هایشان را نسبت به فرآیندهای سیاسی بیان کند. همین موضوع نقش مهمی در انقلاب‌های سال‌های 2005 و 2010 داشت.

پس از سال 2010 آمریکایی‌ها ناکام ماندند. آنها موفق به تشکیل و حمایت از اپوزیسیون جدید نشدند وکنترل برخی رسانه‌ها را از دست دادند. به همین دلیل بر بازگرداندن مواضع قبلی خود اصرار می‌ورزیدند. آنها در حال حاضر هم به این کار می‌پردازند.

حلقه ضعیف
ایجاد کمربند محافظ روسیه هراسی در مرزهای غربی روسیه – در کشورهای اروپای شرقی - با موفقیت به پایان رسید. این فرآیند با  برقراری رژیم «باندرا» در اوکراین که هدفش دشمنی با روسیه است صورت گرفت. دشمنان ما یک دیدگاه مشترک دارند و آن این است که جدایی روسیه از غرب غیرممکن است. علی‌رغم نازیسم اوکراین، موفقیت غرب در این کشور را نباید دست کم گرفت، چراکه اوکراین نه تنها مرز غربی، بلکه مرز جنوبی روسیه به شمار می‌رود. با این حال، این برای استراتژیست‌های محاصره ژئوپلتیک دولت روسیه کافی نیست. برای نیروهای دشمن نه تنها ایجاد کمربند محافظ روسیه هراسی، بلکه ایجاد پس زمینه اجتماعی خصمانه در آسیای مرکزی که مجاور منطقه اورال-پاوولسکی و سیبری غربی است اهمیت زیادی دارد.

تشدید درگیری روسیه و غرب، عملیات فعال بشردوستانه در آسیای مرکزی را برای غرب مبرم و ضروری می‌سازد. این منطقه از این دیدگاه برای غرب امیدوارکننده است که ترکیب اصلاحات رادیکال اسلام و تروتسکیسم لیبرال، فضایی بر پایه وحشت از روسیه را ایجاد کرده است.
بدین ترتیب، استراتژی شرکای ژئوپلتیک ما شامل سه جزء می‌شود: 1. بنیادگرایی مذهبی؛ 2. لیبرال-تروتسکیسم؛ 3. روسیه هراسی.

این سه جزء ممکن است در قرقیزستان که در آن در طول دو دهه یک محیط فوق‌العاده مطلوب برای سازمان‌های غیر دولتی و رسانه‌های غیر مسئول ایجاد شده است، رشد کنند.
برای مدیریت موثر این محیط به افرادی نیاز است که قادر به قضاوت مستقل باشند. بهتر است این افراد جزء مردم محلی باشند، چرا که این محیط برای فرستادگان غربی خطرناک است.

حرکت متقابل
اقدامات صورت گرفته توسط آمریکا و کشورهای غربی موجب نگرانی است. در چنین وضعیتی چه باید کرد؟ "قدرت نرم" و بیانیه‌های روسیه باید از حرف به عمل تبدیل شوند.

در این راستا، حوزه‌ای وجود دارد که همکاری در آن ممکن است برای تقویت روابط روسیه- قرقیزستان و مواضع روسیه در منطقه بسیار مطلوب باشد و آن هم حوزه آموزش و پرورش است. آمریکا برای اقدامات بشردوستانه در اوکراین 5 میلیارد دلار هزینه کرده است. حال آنکه روسیه یک دهم این مبلغ را برای آموزش دانشجویان اوکراینی در کشور خود صرف کرده است. (روس‌ها با پرداخت هزینه کمتر اثربخشی بیشتری در این زمینه ایفا می‌کنند و این مزیتی برای روسیه است).

در قرقیزستان کودکان یتیم و خیابانی و خانواده‌های فقیر زیادی وجود دارند که قادر نیستند آموزش‌های خوبی به فرزندان خود ارائه دهند. اختصاص کمک هزینه‌های تحصیلی به این کودکان هم به نفع روسیه و هم به نفع قرقیزستان است. این از یک طرف امکان حمایت از آموزش و پرورش روسیه و از طرف دیگر، امکان تشکیل قشر بزرگی از مردم که تبلیغات ضد روسی (روسیه هراسی) نمی‌تواند بر آنها تاثیری داشته باشد را فراهم می‌آورد.

در حال حاضر، در قرقیزستان مدارس زیادی ساخته شده‌اند که بودجه‌شان توسط دیگر کشورها تامین می‌شود، با این حال، فقط یک مدرسه روسی در دانشگاه اسلاوی قرقیزستان-روسیه فعالیت دارد. تعداد کم مدارس روسی منجر به کنار رفتن زبان و فرهنگ روسی می‌شود. تعداد آنها باید حداقل 7 مدرسه باشد – حداقل یک مدرسه در مرکز هر استان. مقامات روسیه ترجیح می‌دهند منابع قابل توجهی برای حمایت از زیرساخت قرقیزستان صرف کنند، اما آمادگی صرف هزینه برای برنامه‌های بشردوستانه که علاوه بر تزریقات مالی مستلزم فعالیت تخصصی و حساب‌شده حداقل صد متخصص در بلند مدت هستند را ندارند.